Z tego artykułu dowiesz się:

• czym są start-upy społeczne i poznasz kilka z nich;
• jaką formę prawną wybrać dla start-upu społecznego;
• o programach stworzonych z myślą o innowacjach społecznych.

Czym jest start-up społeczny?

Start-upami, które osiągnęły sukces, najczęściej nazywa się te mogące pochwalić się zawrotną liczbą nowych klientów lub użytkowników, niecodziennym tempem wzrostu, wysokimi przychodami i jeszcze wyższą wyceną wartości firmy. Są jednak takie, których sukces mierzony jest miarą inną niż zarabianie pieniędzy – zmianą jakości życia.

Start-up społeczny to firma, która wykorzystuje technologię do stworzenia rozwiązania mającego przynieść wartość społeczną. Przedsiębiorcy, kierujący takimi firmami doprowadzają do szybkiego wzrostu wartości firmy w celu zmiany jakości życia ludzi i środowiska w ramach sfery swojego oddziaływania. Sukcesem takiego start-upu jest poszerzanie zakresu działania, wpływ i spowodowana zmiana. Zarobione przez firmę pieniądze pozwalają jej na kontynuację i zwiększenie swoich działań w dłuższym okresie. U podstaw takich firm leżą różne idee dotyczące np.:

• zrównoważonego rozwoju;
• społecznej odpowiedzialności biznesu;
• gospodarki inkluzywnej;
• gospodarki współpracy, współdzielenia lub dostępu;
• gospodarki obiegu zamkniętego;
• gospodarki niskoemisyjnej lub społecznej gospodarki 4.0.

Innowacja społeczna w praktyce

Jeśli wydaje Ci się, że trudno jest założyć firmę, która z jednej strony ma generować przychody, a z drugiej zmieniać świat na lepsze, poznaj kilka polskich start-upów, którym udaje się połączyć te dwie perspektywy:

Migam.org

Głównym polem działania Migam.org jest język migowy i usprawnienie komunikacji pomiędzy Głuchymi klientami, a słyszącymi pracownikami obsługi klienta. Na początku, w 2011 roku, firma rozwijała bezpłatny słownik do nauki języka migowego, który istnieje do dziś. W trakcie rozwoju otwierała się na kolejne obszary, takie jak: szkolenia z języka migowego, wydawanie podręczników do nauki języka migowego, tłumaczenia na język migowy tekstów i filmów oraz tłumacz języka migowego on-line, obecnie funkcjonujący pod nazwą Tłumacz Migam. Dziś z Migam do obsługi swoich Głuchych klientów korzystają m.in. PZU, PKP, T-Mobile.

Bioseco

Z troski o zwiększenie bezpieczeństwa, zamiłowania do ptaków oraz znajomości nowych technologii Bioseco stworzyło urządzenie do automatycznego wykrywania ptaków w przestrzeni powietrznej. Instalacja zapewnia wysoki poziom bezpieczeństwa, który z jednej strony chroni ptaki, z drugiej obniża koszty lotnisk (podczas startu i lądowania samolotu, zwiększając tym samym bezpieczeństwo pasażerów i zmniejszając wydatki na naprawy samolotów i śmiertelność ptaków) oraz farm wiatrowych.

Lokalny rolnik

Lokalny Rolnik to odpowiedź na spadającą jakość masowo produkowanej żywności. Misją twórców jest zapewnienie wygodnego dostępu do najlepszej żywności w rozsądnej cenie prosto od sprawdzonych rolników oraz drobnych wytwórni. Za pośrednictwem platformy buduje miejsce spotkań wytwórców żywności z konsumentami, tworząc i wspierając lokalne społeczności. Dzięki eliminacji pośredników konsumenci mają możliwość zakupu lokalnych produktów taniej niż w sklepach ze zdrową żywnością, a wytwórcy dostają godziwą zapłatę za swoją pracę.

Syntoil

Syntoil to start-up, który opracował przełomową metodę przetwarzania opon i odpadów gumowych w procesie ciągłym pirolizy. Firma produkuje mobilne, kontenerowe systemy recyklingu. Opony najpierw rozdrabnia się, a następnie zostają poddane one działaniu bardzo wysokiej temperatury. Same instalacje (tzw. reaktory) to cylindry, do których wprowadza się drobną gumę pochodząca z opon i w wysokiej temperaturze doprowadza do reakcji, która pozwala uzyskać pełnowartościowe produkty m.in.: oleje, gazy i produkt stały składający się w przeważającej ilości z czystego węgla.

Jaka forma prawna dla start-upu społecznego?

Podejmując decyzję o założeniu przedsiębiorstwa społecznego, zastanów się nad najwygodniejszą dla niego formą prawną. Poniżej znajdziesz te, w których działają start-upy społeczne:

• Jednoosobowa działalność gospodarcza

To jedna z najpopularniejszych form prowadzenia biznesu. Jej zaletą są prostota i wygoda prowadzenia biznesu, a zarejestrować ją możesz bez konieczności wychodzenia z domu.

• Spółka cywilna

To w uproszczeniu działalność gospodarcza zakładana przez więcej niż jedną osobę. Ta forma jest najwygodniejsza dla tych, którzy nie chcą prowadzić biznesu w pojedynkę, ale dalej chcą korzystać z ulg i prostoty charakterystycznej dla jednoosobowej działalności gospodarczej.

• Spółki z o.o. i spółki z o.o. non profit

To podmioty posiadające odrębną osobowość prawną, których rejestracja odbywa się w Krajowym Rejestrze Sądowym. Ich zaletą jest wyodrębniony majątek spółki i ograniczenie odpowiedzialności założycieli. Wypracowany przez taką spółkę zysk może zostać przeznaczony na dowolne cele. Spółka z o.o. może działać również na zasadzie non profit. Taka forma działalności nie jest odrębnie uregulowana prawem. Na podstawie zapisów w akcie założycielskim zysk spółki może zostać przeznaczony jedynie na cele społeczne.

• Spółdzielnia socjalna

Spółdzielnia socjalna, podobnie jak spółka z o.o., posiada osobowość prawną, a sposób jej funkcjonowania reguluje ustawa o spółdzielniach socjalnych. W przeciwieństwie do spółki z o.o. zysk wypracowany przez spółdzielnię może zostać przeznaczony jedynie na cele ściśle opisane w ustawie, między innymi działalność społecznie użyteczną. Jej zysk nie może podlegać podziałowi pomiędzy członków spółdzielni socjalnej.

• Stowarzyszenie prowadzące działalność gospodarczą

Stowarzyszenie może założyć co najmniej siedem osób poprzez wpis do Krajowego Rejestru Sądowego. Posiada ono osobowość prawną, ale do jego rejestracji nie jest wymagany kapitał początkowy. Dodatkowo stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą, jeśli jego statut tak stanowi. Wypracowany przez stowarzyszenie zysk może zostać przeznaczony jedynie na realizację celów statutowych i nie może zostać podzielony pomiędzy jego członków. Stowarzyszenia mogą ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego, a po jego nadaniu mogą także otrzymywać 1% podatku przekazywanego przez podatników.

• Fundacja

To forma prawna przeznaczona do realizacji celów społecznie lub gospodarczo użytecznych. Powstaje poprzez złożenie oświadczenia w formie aktu notarialnego i również jest rejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym. Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów. Tak jak stowarzyszenie, fundacja może ubiegać się o uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego i otrzymywać 1% podatku przekazywanego przez podatników.

Programy i konkursy dla innowacji społecznych

Mimo, że start-upy społeczne nie są dla inwestycjami pierwszego wyboru dla np. akceleratorów czy funduszy VC powstaje coraz więcej programów, który celem jest wsparcie i nagłośnienie inicjatyw chcących zmienić świat:

Fundacja Ashoka wspiera finansowo i merytorycznie innowatorów społecznych. Do jej grona należy ponad 3300 osób na całym świecie i każda z nich ma pomysł, jak rozwiązać problem społeczny na szeroką skalę.

Simpact VC – pierwszy w Polsce fundusz inwestycyjny typu venture capital oparty na idei Impact Investing. Kluczowym kryterium zaangażowania w dany projekt jest jego potencjał wywierania pozytywnego wpływu na rozwój społeczeństwa i ochronę środowiska naturalnego.

Fundusz Sektora 3.0 to program wspierający tworzenie nowych narzędzi, aplikacji i produktów, które wpisują się w ideę „tech for good”. Oferuje dwa rodzaje wsparcia dla pomysłodawców. Pierwsze w postaci kompleksowego cyklu szkoleniowego, mentoringowego i doradczego ułatwiającego dopracowanie pomysłu i stworzenie spójnej koncepcji. Na drugim etapie wybrani pomysłodawcy mogą uzyskać finansowanie w łącznej kwocie 100 000 zł.

Mazovian Startup to program akceleracyjny dla start-upów, które pozytywnie wpływają na zwiększenie jakości życia i bezpieczeństwo mieszkańców regionu. Poza specjalistycznymi szkoleniami i indywidualnymi spotkaniach z ekspertami, inwestorami i analitykami biznesowymi, przedsiębiorcy mają szansę na dofinansowanie w wysokości 20 000 zł.

Inkubator Innowacji Społecznych TransferHUB dedykowany jest rozwiązaniom z zakresu edukacji i zatrudnienia, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb osób młodych (w wieku 15-29 lat). Do tej pory w inkubatorze rodziły się setki pomysłów, 31 z nich otrzymało dotacje na testowanie.

Ambasada Dobrej Woli UNICEF to projekt, który angażuje korporacje, start-upy i społeczność akademicką do wspólnego działania na rzecz poprawy jakości życia dzieci na całym świecie. W ramach Ambasady Dobrej Woli realizowane są:
spotkania cykliczne budujące społeczność pozytywnego wpływu (m.in. spotkania typu matchmaking);
międzynarodowe konkursy i hackathony dla start-upów, które wyłonią rozwiązania mające potencjał do wpływu na życie dzieci;
warsztaty dla firm i liderów biznesu dotyczące efektywnej pomocy dzieciom na całym świecie oraz spotkania otwarte ze społecznością akademicką i mediami.

Social Business Accelerator – w tym programie lider organizacji i jego zespół otrzymują wsparcie doświadczonego partnera z funduszu private equity, który pracuje z organizacją społeczną przez minimum 10 miesięcy, spotykając się z liderami organizacji na co najmniej 2-3 godziny każdego miesiąca.

Akademicka Liga Startupów to 3-miesięczny akcelerator dla inżynierów, innowatorów i wizjonerów, których koncepcje przede wszystkim wpłyną na otoczenie społeczne, ekologiczne i technologicznie. Uczestnicy programu otrzymują wsparcie doradców, pomoc w dotarciu do mentorów oraz pozyskaniu finansowania od inwestorów lub w postaci grantów.

Przedsiębiorcy społeczni, tak samo jak właściciele „zwykłych” firm, działają na komercyjnym, konkurencyjnym rynku tworząc efektywne, ekonomicznie uzasadnione produkty i usługi. Tak samo jak „tradycyjne” start-upy mierzą się z poszukiwaniem modelu biznesowego, walczą z konkurencją o pozyskanie klientów czy starają się rosnąć szybko i bezpiecznie. To, co ich wyróżnia to jasna deklaracja, że tworzone przez nich biznesy mają nie tylko nie szkodzić, ale mieć również pozytywny wpływ na społeczność i świat, w którym żyjemy.